Kontakt cielesny z uczniami. Gdzie są granice?

Czy poklepanie ucznia po ramieniu to już naruszenie jego nietykalności osobistej? Czy nauczycielka może przytulić, by pocieszyć, płaczącego sześciolatka? Jak podczas zajęć wf. uczący ma przypilnować porządku w szatni, żeby nie zostać posądzonym o nadużycia? Albo czy dotknięcie ud gimnazjalistki podczas asekuracji to już przekroczenie granicy intymności? Bo gdzie właściwie te granice przebiegają? Nie tylko nauczyciele mają z tym poważny problem
- Granice są bardzo płynne, a złoty środek wypracować trudno. Dlatego też do każdego przypadku trzeba podchodzić indywidualnie - podkreślają ci, którzy pracują w szkołach.
Małgorzata Ohme, psycholog rozwojowy, dodaje, że granica zawsze leży tam, gdzie nauczyciel zaczyna myśleć o zaspokajaniu własnych potrzeb, np. seksualnych, a nie potrzeb dziecka, które np. trzeba pocieszyć po trudnym przeżyciu. - Jeśli nauczyciel nie przytula ucznia w wyniku czy dla własnego pobudzenia seksualnego, nie dzieje się nic złego - mówi Małgorzata Ohme.
Z drugiej strony, wychowawcy często nie wiedzą, jak się zachować w zupełnie zwyczajnych sytuacjach, aby uniknąć oskarżeń. Zastanawiają się, czy cofnąć rękę w obawie przed nagraniem telefonem komórkowym i przesadną interpretacją?
Najwięcej tego typu dylematów mają nauczyciele w przedszkolach, nauczania początkowego, szkół specjalnych, internatów oraz wf. Oni są też najbardziej ostrożni. Są rodzice, którzy sobie nie życzą, aby ich dziecko było w ogóle dotykane np. podczas lekcji wf.
- Nauczyciele wychowania fizycznego są szczególnie narażeni na oskarżenia, bo przecież mają również fizyczny kontakt z uczniami - pisze w liście w "Przeglądzie Oświatowym" Semen Czubenko, nauczyciel wf. w Samorządowym Zespole Szkół w Gniewinie. - Specyfika zajęć wychowania fizycznego wymaga od nauczyciela demonstrowania ćwiczeń, asekuracji uczniów, korekty ćwiczenia. Podczas korzystania przez uczniów z szatni czy przebieralni na zajęciach z pływania nauczyciel pilnujący porządku niejednokrotnie zmuszony jest wchodzić do pomieszczeń, aby na przykład uciszyć klasę. W niektórych sytuacjach może być to postrzegane jako celowe podglądanie uczniów - dodaje.
Małgorzata Drozd, pedagog i mediator w Komitecie Ochrony Praw Dziecka, podpowiada, że w tego typu sytuacjach najlepiej będzie, jeśli nauczyciel zada uczniowi pytanie, czy potrzebuje jego pomocy. Czy chce, żeby go przytulić, gdy płacze? A na lekcji wf. - czy może chwycić za kolana, żeby asekurować podczas wykonywania stania na rękach? Sytuacja musi być jednoznaczna, poza podejrzeniami - to podstawa.

Nie zawsze nauczyciel jest jednak winny. Zresztą sami nauczyciele często się skarżą, że nie zawsze wiedzą, jak

Z drugiej strony, zdarza się także, że to uczniowie naruszają nietykalność cielesną nauczyciela, np. uderzając go, popychając czy wręcz rzucając w niego jakimiś przedmiotami. Filmy nagrane telefonami komórkowymi niejednokrotnie trafiały do sieci.
Odpowiedzialny dorosły, zdaniem psychologów, musi ze swoimi podopiecznymi rozmawiać. By uniknąć podejrzeń, musi pytać i tłumaczyć.

Wyrażanie emocji poprzez dotyk jest naturalne. Chodzi tylko o wzajemny szacunek

Z Małgorzatą Ohme, psychologiem rozwojowym ze Strefy Młodzieży Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, rozmawia Agata Cymanowska
Czy nauczyciel może jeszcze przytulić płaczącego ucznia i nie zostać posądzonym o naruszenie nietykalności osobistej, czy wręcz molestowanie?
Nie zaliczyłabym tego do złego dotyku. W emocjonalnie trudnej dla ucznia sytuacji takie zachowanie nauczyciela jest normalne.

Jakie zachowania są normą, a które poza nią zdecydowanie wykraczają?

Każda szkoła ma własny regulamin i w każdej inaczej się do tego podchodzi. A szkoły naprawdę bardzo się między sobą różnią pod tym względem. Zostałam kiedyś poproszona w jednej ze szkół średnich w Warszawie o przeprowadzenie szkolenia... żeby uczniowie nie przytulali się do siebie na przerwach. Wiele też zależy od własnego self-monitoringu samego nauczyciela. Kiedy nauczyciel widzi w szatni rozebrane gimnazjalistki, może doznać pobudzenia seksualnego i jego ciało zareaguje na ten widok. To jest normalne, bez względu na własną frustrację seksualną. Odpowiedzialny nauczyciel potrafi jednak to pobudzenie w sobie stłumić. Pamiętajmy, że przestępstwa nie popełnia się przecież na poziomie myśli, ale na poziomie czynu.
W obawie przed nagraniem filmu za pomocą telefonu komórkowego nauczyciele często się boją kontaktu fizycznego z uczniem w jakiejkolwiek postaci...
I wówczas dochodzi do sytuacji, że się zatraca tzw. aspekt ludzki. Nauczyciel, zanim podejdzie przytulić płaczącego ucznia podstawówki, dwa razy się nad tym zastanowi. I właściwie... słusznie. Bo ryzyko jest duże. Lepiej więc, by w sytuacji gdy na przykład nauczyciel zostaje z uczniem sam w klasie, zostawił otwarte drzwi. Złoty środek wypracować trudno. Na pewno nauczyciel nie może doprowadzać do sytuacji intymnej z uczniem. Uczennicy nie trzeba pocieszać uspokajającym masażem, wystarczy po ojcowsku pogładzić po włosach czy po prostu podać chusteczkę. Często to sami uczniowie prowokują sytuacje intymne.
Dzieci ze szkoły podstawowej, gimnazjum mylą jeszcze zachowania budowane na relacji intymnej z tymi emocjonalnymi, mniej erotycznymi. I łatwo takie dziecko uwieść. Zwłaszcza gdy na opiekuńcze zachowanie nie mogą liczyć w domu. W tej relacji to dorosły jest osobą odpowiedzialną. Kiedy czuje, że uczennica przekracza granicę, nauczyciel musi usiąść i z nią porozmawiać, wytłumaczyć. To dorosły jest dojrzały emocjonalnie i absolutnie nie może wykorzystywać słabości ucznia.
A w jakiej sytuacji rodzice powinni się niepokoić? Na jakie sygnały muszą być wyczuleni?
Dzieci molestowane seksualnie cechuje - choć nie zawsze są to objawy molestowania - rozbudzona seksualność, są wręcz rozseksualnione. Nadmiernie masturbują się, dziewczęta ubierają się wyzywająco, szukają w internecie zdjęć dojrzałych mężczyzn i dorosłych treści. Jeśli się pojawi wiele takich sygnałów, powinna się włączyć czerwona lampka. Trzeba podpytać koleżanki córki, czy nie dzieje się coś złego, zajrzeć na jej konto na portalu społecznościowym. Rodzic powinien porozmawiać z dzieckiem, ale zrobić to mądrze. W polskich domach nie rozmawia się o takich tematach jak seks. Uczniowie mają problem z samym nazewnictwem. Potrafią być bardzo wulgarni, a boją się powiedzieć głośno słowo "penis". Jeśli rodzic nie umie rozmawiać, może poszukać porad na forach, podpytać innych rodziców lub zwrócić się do specjalistów.

źródło: Rzeczpospolita