Stanowisko MEN w sprawie sposobu wykonania przepisu art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy – Karta Nauczyciela – zaktualizowane w dniu 8 października 2009 r.
W związku z licznymi pytaniami dotyczącymi przepisu art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy – Karta Nauczyciela, Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało prezentowane poniżej stanowisko w sprawie sposobu wykonania tego przepisu. Jednocześnie informujemy, że stanowisko to nie stanowi wiążącej wykładni przepisów prawa. Podjęcie decyzji w kwestii rodzaju zajęć, które będą realizowane w szkole w ramach godzin, o których mowa w art. 42ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela, przydzielenie tych godzin do realizacji poszczególnym nauczycielom oraz rozliczanie tych godzin, należy bowiem do kompetencji dyrektora szkoły.
1.
Osoby podlegające realizacji przepisu art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty
Nauczyciela to:
nauczyciele szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, w tym
specjalnych. Obowiązku prowadzenia tych zajęć nie stosuje się jedynie do:
dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela, który obowiązki dyrektora
lub wicedyrektora szkoły pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono to
stanowisko, a także do nauczycieli kolegiów nauczycielskich, nauczycieli
kolegiów pracowników służb społecznych, nauczycieli szkół artystycznych i
nauczycieli szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach
konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP.
Stosownie do
powyższego, nauczyciele szkół podstawowych, gimnazjów, szkół
ponadgimnazjalnych,
w tym specjalnych, zatrudnieni na stanowisku: wychowawcy świetlicy, logopedy,
bibliotekarza, pedagoga, psychologa, wychowawcy internatu, a także nauczyciele
zajmujący stanowiska kierownicze inne niż dyrektor i wicedyrektor, nauczyciele,
którym obniżono tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć oraz nauczyciele,
którym zmniejszono wymiar czasu pracy z uwagi na niepełnosprawność, są
zobowiązani do realizacji tych zajęć.
Godziny te
powinni realizować również nauczyciele szkół podstawowych, gimnazjów lub szkół
ponadgimnazjalnych, w tym specjalnych:
- istniejących
przy placówkach opiekuńczo – wychowawczych, działających na podstawie ustawy o
pomocy społecznej,
- wchodzących
w skład specjalnych ośrodków szkolno – wychowawczych, młodzieżowych ośrodków
wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii,
-
zorganizowanych w zakładach zdrowotnych, w tym zakładach opiekuńczo-leczniczych
i zakładach lecznictwa uzdrowiskowego.
Obowiązkowi
realizacji zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty
Nauczyciela,
nie podlegają natomiast wychowawcy zatrudnieni w placówkach opiekuńczo –
wychowawczych, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w
specjalnych ośrodkach szkolno – wychowawczych, a także nauczyciele – wychowawcy
pracujący w zespołach pozalekcyjnych, w grupach wychowawczych w zakładach
opieki zdrowotnej i zakładach lecznictwa uzdrowiskowego.
Podstawa prawna:
art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b oraz ust.
3a ustawy z dnia z 26 stycznia 1982 r. – Karta
Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz.
674, z późn. zm.),
art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.
U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92, z późn. zm.),
art. 71c ust. 1 ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), »
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 lutego 2003 r. w
sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych
działań opiekuńczowychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w
zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. Nr 51, poz.
446)
2.
Realizacja godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty
Nauczyciela, przez nauczycieli zatrudnionych w centrum kształcenia
praktycznego.
Zgodnie z
przepisami ustawy o systemie oświaty centrum kształcenia praktycznego nie jest
szkołą ponadgimnazjalną, lecz placówką kształcenia praktycznego. Przepis art.
42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela nie nakłada na nauczycieli
placówek kształcenia praktycznego obowiązku realizacji określonych w nim zajęć.
Podstawa
prawna:
art. 3 pkt
11d, art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie oświaty
3.
Realizacja godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a Karty
Nauczyciela, przez nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i oddziałach
przedszkolnych w szkołach podstawowych.
Nauczyciel
zatrudniony w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej nie ma obowiązku
prowadzenia zajęć opieki świetlicowej lub zajęć w ramach godzin do dyspozycji
dyrektora szkoły, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a Karty
Nauczyciela. W świetle przepisów ustawy o systemie oświaty oddział przedszkolny
nie wchodzi w skład struktury organizacyjnej (klas) szkoły podstawowej. Szkoła
podstawowa, w której utworzono oddział
przedszkolny, stanowi specyficzną jednostkę noszącą w pewnym stopniu
cechy zespołu. Oddział przedszkolny w szkole podstawowej zachowuje odrębności
programowe, a kształcenie i wychowanie w nim jest zorganizowane odmiennie niż w
oddziałach szkoły podstawowej, na zasadach odnoszących się do oddziału
przedszkola, tj. zgodnie z ramowym statutem przedszkola. Ramowe plany nauczania
nie dotyczą nauczycieli prowadzących
zajęcia w
oddziale przedszkolnym, dlatego też nie można byłoby ich zobowiązywać
do realizacji
zajęć w ramach godzin do dyspozycji dyrektora szkoły przewidzianych w tym
planie.
Podstawa
prawna:
art. 61 ust. 1
ustawy o systemie oświaty
4.
Realizacja godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty
Nauczyciela, przez nauczycieli konsultantów.
Nauczyciele
placówek doskonalenia nauczycieli nie zostali wymienieni w art. 42 ust. 2 pkt 2
lit. a i b, a więc nie są zobowiązani do realizacji godzin określonych w tym
przepisie.
5.
Rodzaje zajęć, które mogą być realizowane w ramach godzin, o których mowa w
art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela.
Zgodnie z
przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego
2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, godziny do
dyspozycji dyrektora, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty
Nauczyciela, to zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów przeznaczone na
pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce oraz zajęcia
rozwijające zainteresowania uczniów. Zajęcia te powinny zatem wychodzić
naprzeciw indywidualnym potrzebom uczniów poprzez udzielanie im pomocy w
przezwyciężaniu trudności, rozwijaniu zdolności lub pogłębianiu zainteresowań,
a także poprzez sprawowanie nad nimi opieki, zależnie od potrzeb. Wspomagając
się tymi godzinami szkoła podstawowa i gimnazjum może również wzbogacić ofertę
świetlicy. Podjęcie decyzji w kwestii, jakie zajęcia będą realizowane w szkole
w ramach godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela,
należy do
kompetencji dyrektora szkoły. Godzin tych nie można jednakże przeznaczyć na
zajęcia obowiązkowe, opiekę nad uczniami podczas ich dowozu do szkoły, doraźne
zastępstwa oraz nauczanie indywidualne.
Podstawa
prawna:
§ 2 ust. 5a
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w
sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 15, poz.
142, z późn. zm.)
6.
Rozumienie pojęcia godziny zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a
i b Karty Nauczyciela.
Zgodnie z
ramowym statutem publicznej szkoły podstawowej oraz ramowym statutem
publicznego gimnazjum godzina lekcyjna trwa 45 minut. W uzasadnionych
przypadkach opuszcza się prowadzenie zajęć edukacyjnych w czasie od 30 do 60
minut, zachowując ogólny tygodniowy czas zajęć ustalony w tygodniowym
rozkładzie zajęć. Czas trwania poszczególnych zajęć edukacyjnych w klasach I -
III szkoły podstawowej ustala nauczyciel prowadzący te zajęcia, zachowując
ogólny tygodniowy czas zajęć. We wszystkich szkołach ponadgimnazjalnych godzina
lekcyjna również trwa 45 minut. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się
prowadzenie zajęć edukacyjnych w innym wymiarze, nie dłuższym jednak niż
60 minut,
zachowując ogólny tygodniowy czas zajęć ustalony w tygodniowym rozkładzie
zajęć.
Pod pojęciem godziny lekcyjnej, która zgodnie z ramowymi statutami publicznych szkół trwa 45 minut, rozumie się również inne zajęcia o charakterze dydaktycznym. Natomiast pozostałe zajęcia o charakterze opiekuńczo-wychowawczym trwają 60 minut. Zatem czas trwania zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela, powinien być odpowiedni do ich charakteru, tj. dydaktycznego bądź opiekuńczo – wychowawczego.
Podstawa
prawna:
§ 6 załącznika
Nr 2, § 6 załącznika Nr 3, § 8 załącznika Nr 4, § 8 załącznika Nr 5, § 7
załącznika Nr 5a, § 8 załącznika Nr 5b, § 8 załącznika Nr 5c, § 7 załącznika Nr
5d, do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w
sprawie ramowych statutów przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61,
poz. 624, z późn. zm.)
7.
Realizacja godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty
Nauczyciela, przez nauczycieli zatrudnionych w zespole szkół.
W przypadku
nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć w zespole szkół
i wykonującego pensum w kilku szkołach, dyrektor zespołu decyduje, zgodnie z potrzebami szkoły, w której szkole winny być realizowane przez danego nauczyciela zajęcia określone w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela.
8.
Sposób rozliczania godzin, o których mowa w art. 42 ust 2 pkt 2 lit. a i b
Karty Nauczyciela.
Zajęcia
realizowane w wymiarze określonym w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b są
rejestrowane i rozliczane w okresach półrocznych w dziennikach zajęć pozalekcyjnych.
Zajęcia te powinny być rozliczane z wyłączeniem: ferii zimowych, ferii letnich,
dni wolnych od pracy oraz przerw w nauce określonych w rozporządzeniu Ministra
Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji
roku szkolnego.
Podstawa
prawna:
art. 42 ust.
7a pkt 2 ustawy – Karta Nauczyciela, » rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku
szkolnego (Dz. U. Nr 46, poz. 432, z późn. zm.), » § 10 ust. 1 i 2
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w
sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji
przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej
dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225, z późn. zm.).
9.
Rozliczanie godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit a i b Karty
Nauczyciela, w przypadku nauczyciela zatrudnionego w niepełnym wymiarze zajęć.
Nauczycielowi
zatrudnionemu w niepełnym wymiarze zajęć, wymiar zajęć, o którym mowa w art. 42
ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela, w półrocznym okresie rozliczeniowym,
obniża się proporcjonalnie do wykonywanego wymiaru zajęć.
Podstawa
prawna:
art. 42 ust.
3b ustawy – Karta Nauczyciela 5
10.Rozliczanie
godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit a i b Karty Nauczyciela, w
przypadku nauczycieli, którym powierzono zadania doradców metodycznych.
Nauczyciele,
którym powierzono zadania doradców metodycznych oraz inni nauczyciele, którym
obniżono tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, winni realizować godziny, o
których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit a i b w wymiarze określonym w ww.
przepisie.
11.
Rozliczanie godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit a i b Karty
Nauczyciela, w przypadku usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy
wynikającej z niezdolności do pracy.
W sytuacji
usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela wynikającej z niezdolności do pracy,
wymiar zajęć, o którym mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a Karty Nauczyciela,
ulegnie obniżeniu o 2 godziny, a wymiar zajęć, o którym mowa w art. 42 ust. 2
pkt 2 lit. b Karty Nauczyciela, ulegnie obniżeniu o 1 godzinę – za każdy
tydzień niezdolności nauczyciela do pracy, w półrocznym okresie rozliczeniowym.
Przepis ten
nie ma jednak zastosowania w roku szkolnym 2009/2010. W roku szkolnym 2009/2010 w szkole podstawowej i gimnazjum zajęcia,
o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy – Karta Nauczyciela, są
realizowane przez nauczycieli tylko w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Stosownie
do powyższego, w przepisach ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy
– Karta Nauczyciela określono, iż od dnia 1 września 2009 r. do dnia 31
sierpnia 2010 r. wymiar zajęć, o którym mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a
Karty Nauczyciela ulega obniżeniu o 1 godzinę za każdy tydzień niezdolności
nauczyciela do pracy, w półrocznym okresie rozliczeniowym. Z uwagi na to, iż
nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć obowiązuje pięciodniowy
tydzień pracy, za tydzień usprawiedliwionej nieobecności z powodu niezdolności
do pracy trzeba rozumieć pięć dni roboczych. W rozliczeniu półrocznym należy zatem
sumować nieobecności nauczyciela z powodu niezdolności do pracy trwające krócej niż tydzień i za każde pięć dni obniżać wymiar
godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy – Karta
Nauczyciela.
Podstawa prawna:
art. 42 ust. 3b, art. 42c ust. 1 ustawy –
Karta Nauczyciela, » art. 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy
– Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 1)
12.
Rozliczanie godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit a i b Karty
Nauczyciela, w przypadku usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela innej niż
niezdolność do pracy.
W sytuacji,
gdy nauczyciel będzie nieobecny w pracy z powodu usprawiedliwionej
nieobecności
innej niż niezdolność do pracy, wymiar zajęć, o którym mowa w art. 42 ust. 2 pkt
2 lit. a lub b ww. ustawy, nie ulegnie obniżeniu.