Informacja o ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw


Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, poza wskazaną ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 2021 r. poz. 1762, z późn. zm.) nowelizuje także:
1) ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2021 r. poz. 1915, z późn. zm.),
2) ustawę z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1672, z póżn. zm.),
3) ustawę z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 813, z późn. zm.),
4) ustawę z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082, z późn. zm.),
5) ustawę z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1930, z późn. zm.) oraz
6) ustawę z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568, z późn. zm.).
Głównym celem ustawy jest zmiana systemu awansu i oceny pracy nauczycieli. Ustawa przewiduje dwa stopnie awansu zawodowego: nauczyciela minowanego oraz nauczyciela dyplomowanego i likwiduje stopnie nauczyciela stażysty i kontraktowego.
Stopień nauczyciela mianowanego ma być pierwszym stopniem awansu zawodowego.
Warunkiem nadania nauczycielowi stopnia nauczyciela mianowanego będzie:
1) spełnienie wymagań kwalifikacyjnych;
2) odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela (nauczyciel początkujący, co do zasady, odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy), podczas którego nauczyciel będzie doskonalił umiejętności praktyczne oraz pogłębiał wiedzę teoretyczną niezbędną do wykonywania zawodu nauczyciela;
3) posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela;
4) uzyskanie pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach;
5) zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną, podczas którego sprawdzane będzie spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela.
Ustawa przewiduje, że nauczyciel mianowany będzie mógł złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole – co do zasady - co najmniej 5 lat i 9 miesięcy od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Ustawa wskazuje kiedy możliwe będzie skrócenie powyżej wskazanych okresów.
Ponadto warunkiem nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego będzie:
1) spełnienie wymagań kwalifikacyjnych;
2) posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku pracy przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego;
3) uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej, która na podstawie dokonanej analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowy będzie sprawdzała spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów.
Nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły będzie przydzielał mentora spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych. Zadaniem mentora ma być:
1) wspieranie nauczyciela w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym zapoznanie go z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innymi dokumentami obowiązującymi w szkole;
2) udzielanie nauczycielowi pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego;
3) dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie niezbędnym do efektywnej realizacji obowiązków nauczyciela;
4) umożliwienie nauczycielowi obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć oraz omawianie z nim tych zajęć;
5) obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz ich omawianie;
6) inspirowanie i zachęcanie nauczyciela do podejmowania wyzwań zawodowych.
Zmianie ulegają także zasady nawiązywania stosunku pracy z nauczycielem podejmującym pracę w szkole. Podstawą zatrudnienia przez pierwsze 2 lata pracy w szkole będzie umowa o pracę na czas określony, a po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy - umowa o pracę na czas nieokreślony.
Dyrektor szkoły będzie dokonywał oceny pracy nauczyciela w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela. Odwołanie od oceny pracy nauczyciela będzie rozpatrywał powołany przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczyciela placówki doskonalenia nauczycieli - kuratora oświaty, zespół oceniający w składzie określonym w ustawie.
Ocena pracy nauczyciela będzie mogła być dokonana w każdym czasie, ale nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej, z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek: nauczyciela, organu sprawującego nadzór pedagogiczny (a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli - kuratora oświaty), organu prowadzącego szkołę, rady szkoły lub rady rodziców. W przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły będzie obowiązany do zasięgnięcia opinii mentora.
Zmiany dotyczące awansu zawodowego nauczycieli dotyczą także nauczycieli szkół za granicą (tu przepisy dostosowują zasady awansu nauczycieli szkół za granicą z zachowaniem specyfiki wynikającej z funkcjonowania tych placówek).
Ustawa wprowadza także zmiany w zakresie wynagradzania nauczycieli, które powodują, że średnie wynagrodzenie nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela będzie stanowiło 120% kwoty bazowej określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej (dotychczas średnie wynagrodzenia nauczyciela stażysty stanowiło 100% kwoty bazowej). Jednocześnie wskaźniki procentowe wpływające na wysokość średniego wynagrodzenia nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego nie zostały zmienione (pozostały na poziomie odpowiednio 144% i 184%).
Ponadto wprowadzone zostały zmiany, których celem jest zapewnienie na poziomie ustawy dostępności nauczyciela w szkole w wymiarze 1 godziny tygodniowo w trakcie której, prowadzić będzie konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców.
Ustawa wprowadza także zmiany w ustawie o systemie oświaty oraz w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej w celu uregulowania funkcjonowania Szefa Krajowej Administracji Skarbowej jako niezależnej instytucji audytowej, o której mowa w art. 29 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/817 z dnia 20 maja 2021 r. ustanawiającego „Erasmus+": unijny program na rzecz kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu oraz uchylającego rozporządzenie (UE) nr 1288/2013 oraz w art. 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/888 z dnia 20 maja 2021 r. ustanawiającego program „Europejski Korpus Solidarności" oraz uchylającego rozporządzenia (UE) 2018/1475 i (UE) nr 375/2014.
Ponadto zmiana wprowadzona w ustawie o systemie oświaty powoduje rezygnację z wymogu udziału środków własnych do ubiegania się o finansowanie lub współfinansowanie określonych regionalnych lub lokalnych programów.
Zmiany dokonane w ustawie - Prawo oświatowe stanowią podstawę prawną organizowania w szkołach polskich oraz w szkołach i zespołach szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej oddziałów dziecięcych dla dzieci w wieku 3-6 lat, umożliwiających naukę w języku polskim, zgodnie z programem nauki i planem nauczania dla oddziałów dziecięcych.
Ponadto wprowadzone zmiany rozszerzają grupę podmiotów wspierających system oświaty o instytuty badawcze, instytucje kultury oraz podmioty prowadzące statutową działalność w zakresie oświaty i wychowania, jak również umożliwiają jej korzystanie z rządowego programu polegającego na udzieleniu wsparcia ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 (zmiany w ustawie z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw).
Ustawa zawiera także szereg przepisów przejściowych i dostosowujących związanych w szczególności z wprowadzanymi zmianami w zakresie awansu zawodowego nauczycieli.
Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 września 2022 r. z wyjątkiem przepisów, które wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia (m.in. przepisy dotyczące subwencji oświatowej w 2022 r. i finansowania zadań oświatowych) oraz przepisów dotyczących przekazywania i ogłaszania informacji o wolnych stanowiskach pracy dla nauczycieli, które wejdą w życie 1 września 2023 r.