( F90 ) Zaburzenia hiperkinetyczne ( zespoły nadpobudliwości ruchowej ).
Grupa zaburzeń charakteryzujących się wczesnym początkiem ( zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia ), brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną, nadmierną aktywnością. Mogą występować inne nieprawidłowości. Dzieci z zaburzeniami hiperkinetycznymi są często lekkomyślne i impulsywne, skłonne do wypadków. Popadają w kłopoty z dyscypliną raczej z powodu bezmyślnego łamania zasad, niż z powodu przemyślanego nieposłuszeństwa. Ich stosunki z dorosłymi są często pozbawione dystansu, brak im normalnej ostrożności i rezerwy. Są niepopularne wśród innych dzieci i mogą być izolowane. Często pojawia się osłabienie funkcji poznawczych i specyficzne opóźnienia zarówno w rozwoju ruchów jak i mowy. Wtórne komplikacje obejmują zachowania aspołeczne oraz niską ocenę własnej wartości.
( F90.0 ) Zaburzenie aktywności i uwagi.
Deficyt uwagi:
zaburzenie z nadmierną aktywnością
zaburzenie nadmiernej aktywności
zespół z nadmierną aktywnością
G1 - Brak uwagi.
Co najmniej 6 z następujących objawów braku uwagi utrzymywało się przez co najmniej 6 miesięcy w stopniu prowadzącym do nieprzystosowania lub niezgodnym z poziomem rozwoju dziecka.
częste niezwracanie bliższej uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, pracy lub innych czynnościach
częste niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach związanych z zabawą
często wydaje się nie słyszeć co zostało do niego ( do niej ) powiedziane
częste niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji albo w kończeniu pracy szkolnej, pomocy w domu lub obowiązków w miejscu pracy ( ale nie z powodu zachowania opozycyjnego, ani nie zrozumienia poleceń )
często upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności
częste unikanie lub silna niechęć do takich zadań, jak praca domowa wymagająca wytrwałego wysiłku umysłowego
częste gubienie rzeczy niezbędnych do niektórych zadań lub czynności, jak wyposażenie szkolne, ołówki, książki, zabawki lub narzędzia
często łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce
częste zapominanie w toku codziennej aktywności.
G2. Nadmierna aktywność.
często niespokojnie porusza rękami lub stopami, albo wierci się na krześle
opuszcza siedzenie w klasie lub innych sytuacjach, w których oczekiwane jest utrzymywanie pozycji siedzącej
często nadmierne rozbieganie lub wtrącanie się w sytuacjach, w których jest to niewłaściwe ( w wieku młodzieńczym lub u dorosłych może występować jedynie poczucie niepokoju )
często przesadna hałaśliwość w zabawie lub trudność zachowania spokoju w czasie wypoczynku
przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej, praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i oczekiwania.
G3. Impulsywność.
często udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone
często nie umie czekać w kolejce lub doczekać się swej rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych
często przerywa lub przeszkadza innym ( np. wtrąca się do rozmów lub gier innych osób )
często wypowiada się nadmiernie bez ograniczeń społecznych
Kryteria G1-G3 rozpoznajemy, gdy co najmniej jeden z objawów utrzymywał się przez co najmniej 6 miesięcy w stopniu prowadzącym do nieprzystosowania lub niezgodnym z poziomem rozwoju dziecka.
G4. Początek zaburzenia nie później niż w wieku 7 lat.
G5. Całościowość.
Kryteria są spełnione w więcej niż jednej sytuacji, np. połączenie braku uwagi i nadaktywności występujące w szkole i w domu lub zarówno w szkole, jak i w innych okolicznościach, gdzie dzieci są obserwowane, takich jak np. klinika. Potwierdzenie zachowań zwykle będzie wymagało informacji z więcej niż jednego źródła, relacje rodziców mogą okazać się niewystarczające.
G6. Objawy G1 - G 3 powodują istotne kliniczne cierpienie lub upośledzenie w zakresie funkcjonowania społecznego, szkolnego lub zawodowego.
Leczenie z ADHD za pomocą środków farmakologicznych wymaga dużej ostrożności. Powinno się je stosować wyłącznie wobec dzieci mających nasilone objawy zespołu hiperkinetycznego i wówczas gdy inne metody nie skutkują.
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wobec osoby dotkniętej ADHD należy podjąć przede wszystkim następujące działania:
1. Oddziaływania psychospołeczne
wyjaśnianie rodzicom i pozostałym członkom rodziny istoty objawów ADHD, jego przebiegu i rokowań
poradnictwo w zakresie metod wychowawczych
wyjaśnianie dziecku istoty zaburzenia, omawianie kłopotów, nakłanianie do obserwacji swojego zachowania
wyjaśnianie nauczycielom istoty zaburzeń, współpraca w ramach szkoły i pomoc Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej
2. Psychoterapia
terapia rodzinna, terapia indywidualna lub grupowa dziecka ( praca nad ugruntowaniem samooceny, nad polepszeniem relacji z rówieśnikami ) gdy u dziecka i w jego rodzinie pojawiają się problemy wykraczające poza ramy poradnictwa rodzinnego
trening umiejętności społecznych
terapia zaburzeń uwagi
Dopiero nieskuteczność w/w metod oddziaływań może być podstawą zastosowania wobec dziecka farmakoterapii traktowanej jednak jako tylko jeden z elementów szerszych form pomocy .
Należy pamiętać, że środki farmakologiczne nie usuwają przyczyn lecz objawy. Nie leczą one nadpobudliwości, ale pomagają ją przetrwać.
Najbardziej znanymi lekami z grupy stosowanych w ADHD psychostymulantów są należące do grupy amfetamin :
methylphenidate ( nazwa handlowa - ritalin)
dextroamphetamine ( nazwa handlowa - deksedryna )
pemoline ( nazwa handlowa - cylert )
Warto wiedzieć, że co prawda krótkotrwały wpływ środków stymulujących na objawy nadpobudliwości u dzieci nie budzi wątpliwości, to jednak ich skutki odległe w czasie nie zostały jeszcze do końca ustalone.
Większość tych leków działa przez stosunkowo krótki czas ( od 3 do 4 godzin ) co powoduje konieczność dzielenia dziennej dawki na kilka porcji. Stymulują one określone struktury mózgu - prawdopodobnie ułatwiając lepszy przepływ informacji między komórkami mózgowymi. Ograniczają nadmierną ruchliwość i impulsywność dzieci, powodują wzrost koncentracji uwagi, oraz poprawę funkcjonowania poznawczego i pamięci. Leki te mogą wywoływać jednak pewne skutki uboczne : zaburzenia snu, rozdrażnienie i niepokój, suchość w ustach, pocenie się, palpitacje, bóle głowy i żołądka. Powinny być one stosowane tylko w przypadku, gdy przynosza widoczną poprawę. Ze względu na możliwość uzależnienia zaleca się przerwy w podawaniu ( przynajmniej dwie lub trzy w ciągu roku ).
W Polsce do leczenia dzieci z ADHD stosuje się leki starszej generacji, głównie antydepresyjne ( ritalin jest dostępny jedynie na recepty celowe ).
19-03-2004 znany amerykański futorolog Francis Fukuyama udzielił Annie Bikont i Sławomirowi Zagórskiemu z "Gazety Wyborczej" wywiadu o skutkach nowej inżynierii społecznej, która posłuży się metodami biotechniki. Warto się zapoznać z jego fragmentami w kontekście rozważań nad stosowaniem leczenia farmakologicznego w stosunku do dzieci z ADHD. Ritalin to lekarstwo, które każdy rodzic w Stanach zna choćby ze słyszenia. W Polsce trzeba wytłumaczyć, że jest to lekarstwo podawane dzieciom z zespołem nadpobudliwości ruchowej i deficytem uwagi. Prawdopodobnie w USA przypada więcej leków na głowę mieszkańca niż w jakimkolwiek innym kraju. Kariera ritalinu bierze się stąd, że nauczyciele chcą kontrolować zachowanie dzieci, nie uciekając się do czasochłonnych tradycyjnych metod, takich jak nauka i kształtowanie charakteru. Przez całe stulecia nadpobudliwe dzieci nauczyciel bił linijką w szkole, a ojciec dokładał w domu pasem. Stulecia katowania dzieci też nie wydają mi się wybitnym osiągnięciem ludzkości. Jeżeli godzimy się na tradycyjne pojmowanie moralności, to przyjmujemy, że jesteśmy odpowiedzialni za nasze czyny i że wychowanie polega na uczeniu dzieci odpowiedzialności. Te leki podważają wiarę w odpowiedzialność jednostki. To zresztą jeden ze sposobów ich rozreklamowywania. Powiedziano rodzicom i dzieciom, że nie są winni problemów z samodyscypliną, kontrolą emocji, że to po prostu choroba i że tę chorobę powinni leczyć lekarstwami. Może do tego wystarczą proste regulacje - żeby takie leki jak prozac czy ritalin podawać tylko na receptę lekarza? Tak jest już teraz w Stanach. Ale stany depresyjne czy nadpobudliwość to nie są stany "albo-albo" - albo się choruje, albo się jest zdrowym. To są zmiany stopniowalne. Lekarz po zdiagnozowaniu pacjenta musi podjąć decyzję, czy lek przepisać. Podczas debat komisji etyki okazało się, że prozac jest przepisywany osobom, które tak naprawdę go nie potrzebują, że zażywają go pacjenci chorujący na inne choroby, dla których jest wręcz nieodpowiedni. Prozac podawany jest małym dzieciom, a kilka lat temu podawano go nawet dzieciom w wieku poniżej trzech lat. Nadużywanie ritalinu to może nie tyle kwestia postępu biotechniki, ile fascynującego skądinąd szaleństwa Ameryki, która waha się od jednej skrajności w drugą. Może za dziesięć lat będzie w Ameryce moda, żeby dzieciom nie podawać żadnych lekarstw, nawet witaminy C? To możliwe. Ale tymczasem wokół tego leku powstała półlegalna subkultura. W college'ach można nielegalnie dostać dowolne ilości ritalinu, który młodzi ludzie zażywają jak amfetaminę. Mając odpowiednie zaświadczenie lekarskie, że cierpi się na zespół deficytu uwagi, można uzyskać zgodę na zdawanie egzaminów w czasie dwa razy dłuższym. Rodzice naciskają na lekarzy, by stwierdzili u ich dzieci ten zespół. To wpływa destrukcyjnie na cały system egzaminacyjny. A jeśli zespół nadpobudliwości i deficytu uwagi zostanie oficjalnie uznany za trwałą chorobę, pacjenci będą mogli uzyskać bezpłatną opiekę społeczną i inne przywileje. Wspominam o tym nie dlatego, że to jest najważniejszy problem społeczny w USA, ale dobrze pokazuje, że ludzie chętnie wykorzystają każdą technologię, która uprości im życie, na przykład po części zdejmie im ciężar obowiązków rodzicielskich.
Dlaczego dzieci się wiercą?: zespół nadpobudliwości psychoruchowej: poradnik dla rodziców, wychowawców i nauczycieli / Ulrike Schafer. - Warszawa: Era, 2001
Dzieci i młodzież w kłopocie: poradnik nie tylko dla psychologów / Julian Elliott, Maurice Place. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2000
Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo / Hanna Nartowska. - Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych , 1972
Dziecko nadpobudliwe: program korekcji zachowań / Teresa Opolska, Elżbieta Potempska. - Wyd. 2. - Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, 1999
Dzieci nieakceptowane w klasie szkolnej / Dorota Ekiert-Grabowska. - Warszawa: WSiP, 1983
Jak zrozumieć problemy emocjonalne dziecka / Stanley Turecki, Sarah Wernick. - Warszawa: Amber, 1997
Kiedy mózg pracuje inaczej. ADHD - Alkoholizm - Autyzm - DEJA VU - Dysleksja - Leworęczność - Słuch absolutny - Pamięć fotograficzna - Sezonowe zaburzenia afektywne - Synestezja/ Allen D. Bragdon. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003.
Korygowanie zaburzeń zachowania dzieci nadpobudliwych psychoruchowo i agresywnych w grupie socjoterapeutycznej / Małgorzata Dąbrowska, Małgorzata Rozesłaniec. - Toruń: Adam Marszałek, 2004
Nadpobudliwe i niespokojne dzieci w przedszkolu poradnik dla wychowawców i rodziców / Wolf-Wedigo Wolfram. - Kielce: Jedność, 2002
Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci: prawie wszystko co chcielibyście wiedzieć: książka dla rodziców, nauczycieli i lekarzy / Tomasz Wolańczyk, Artur Kołakowski, Magdalena Skotnicka. - Lublin: BiFolium, 1999
Poznawanie uczniów nadpobudliwych i zahamowanych psychoruchowo w środowisku szkolnym / Józefa Anna Pielkowa. - Cieszyn: Związek Nauczycielstwa Polskiego, 1981
Problemy psychologiczne dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej / pod red. Małgorzaty Święcickiej. - Warszawa: Emu, 2003
Trudności z koncentracją uwagi / Helmut Weyhreter. - Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, cop. 2002
Twoje nadpobudliwe dziecko: poradnik dla rodziców / Gordon Serfontein Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999
W świecie ADHD: nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami uwagi u dzieci i dorosłych / Edward M. Hallowell, Jon J. Ratey. - Poznań: Media Rodzina, cop. 2004
Wszystko o ADHD/ Linda J. Pfiffner. - Poznań: Zysk i S-ka, 2004
Zrozumieć dziecko z nadpobudliwością psychoruchową: poradnik dla rodziców i nauczycieli / Paul Cooper, Katherine Ideus. - Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 2000
Artykuły
By ich nie stracić / Witold Salański // GŁOS NAUCZYCIELSKI. - 2003, nr 12
Czytelne intencje / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2002, nr 9, s. 12
Diabeł w skórze dziecka : wychowanie : problem niesfornych i ruchliwych dzieci / Iza Ługowska // ŻYCIE SIEDLECKIE. - 2002, nr 47, s. 12
Diabły wcielone / Ewa Szperlich, Danuta Gruszczyńska // CHARAKTERY. - 2003, nr 4, s. 45
Diabły za szklaną szybą / Barbara Pietkiewicz // POLITYKA. - 2001, nr 39, s. 93-94
Dzieci nadpobudliwe i roztargnione/ Russell A. Barkley // ŚWIAT NAUKI. - 1998, nr 11, s. 50-55
Dzieci nadpobudliwe oczekują empatii / Krystyna Barłóg // EDUKACJA I DIALOG. - 1993, nr 3, s. 18-19
Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo : pedagogizacja rodziców / Cecylia Jaros // DORADCA. - 2001, nr 26, s. 22-23
Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo / Anna Kozłowska // ŻYCIE SZKOŁY. - 1993, nr 4, s. 210-214
Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo w edukacji zintegrowanej / Alicja Nehring, Lidia Sawicka. - Bibliogr. // WYCHOWAWCA. - 2003, nr 9, s. 9-11
Dziecko z dysfunkcją / Mieczysław Wojciechowski //REMEDIUM. - 2002, nr 9, s. 8-9
Jak pomóc w nauce dziecku nadpobudliwemu / Halina Maliszewska // NOWE ECHO PODLASIA. - 2001, nr 22, s. 6
Jak pomóc dziecku nadpobudliwemu? / Renata Nowak. - Bibliogr. // WYCHOWANIE W PRZEDSZKOLU. - 1996, nr 5, s. 285-289
Jak powiedzieć rodzicom o nadpobudliwości ich dziecka? / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2003, nr 7-8, s. 24
Jasne zasady / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2002, nr 5, s. 12
Kłopotliwy uczeń / Mieczysław Wojciechowski // REMEDIUM. - 2003, nr 3, s. 4-5
Mały wiercipięta / Bogumiła Klimek. - Literatura // WYCHOWAWCA. - 2003, nr 9, s. 12
Modelowanie zachowania / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2002, nr 6, s. 12
Nadpobudliwość i zaburzenia koncentracji uwagi. Cz. 3 / Kinga Kłaś // REMEDIUM. - 2003, nr 7/8, s. 25
Nadpobudliwość psychoruchowa a trudności szkolne / Celestyna Grzywniak. - Bibliogr. // ŻYCIE SZKOŁY. - 2000, nr 6, s. 334-338
Nadpobudliwość u dzieci : propozycje zabaw / Urszula Olek // WYCHOWAWCA. - 1995, nr 12, s. 19
Nie lekceważmy nadpobudliwości / Bogumiła Nowak // WYCHOWAWCA. - 2003, nr 9, s. 16
Niektóre przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych / Wacuaw Wojak // PROBLEMY OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE. - 1997, nr 6, s. 20-22
Niespokojne, kłótliwe, złe... / Iwona Łyskawka // GŁOS NAUCZYCIELSKI. - 2002, nr 11, s. 10
Pippi w szkolnej ławie - czyli o nadpobudliwości psychoruchowej / Halina Pętlewska // OPIEKA-WYCHOWANIE TERAPIA. - 2000, nr 4, s. 34-41
Pomoc dzieciom o zaburzonym rozwoju / Beata Szymerowska // PROBLEMY OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE. - 2002, nr 6, s. 33-38
Pozycja dziecka nadpobudliwego psychoruchowo w klasie szkolnej / Aneta Borkowska // ŻYCIE SZKOŁY. - 1991, nr 8, s. 456-465
Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo / Ewa Baczyńska, Beata Borowiec-Janczak // ŻYCIE SZKOŁY. - 2002, nr 1, s. 10-14
Praca z dziećmi nadpobudliwymi psychoruchowo / Wiesława Krawiec, Anna Szadkowska // PROBLEMY OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE. - 2003, nr 2, s. 21-22
Praca z klasą wspierającą ucznia z ADHD / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2003, nr 9, s. 12
Praca z uczniem nadpobudliwym / Iwona Łyskawka // NOWE W SZKOLE. - 2002, nr 12, s. 13-14
Praktyka w ADHD i ADD / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2002, nr 4, s. 12
Problemy szkolne dziecka z zespołem hiperaktywności w klasach I-III / Bogusława Buda // KWARTALNIK EDUKACYJNY. - 2002, nr 1, s. 71-82
Program korekcji nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci w młodszym wieku szkolnym. Cz. 1 / Elżbieta Potemska, Teresa Opolska // OPIEKA-WYCHOWANIE-TERAPIA. - 1998, nr 2, s. 29-37
Program korekcji nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci w młodszym wieku szkolnym. Cz. 2 / Elżbieta Potemska, Teresa Opolska. - Bibliogr. // OPIEKA-WYCHOWANIE-TERAPIA. - 1998, nr3, s. 22-32
Propozycja programu pracy z dziećmi nadpobudliwymi psychoruchowo, oparta na doświadczeniach amerykańskich pedagogów / Magdalena Szmyd-Skórczewska // NAUCZANIE POCZĄTKOWE KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE. 2002/2003, nr 1, s. 60-66
Reguły działania / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2002, nr 7-8, s. 24
Społeczność rodziców wobec pomocy dziecku z ADHD / Irena Wielowiejska-Comi // REMEDIUM. - 2003, nr 10, s. 12
Terapia nieletnich nadpobudliwych psychoruchowo / Zdzisław Bartkowicz. - Bibliogr. // OPIEKA-WYCHOWANIE-TERAPIA. - 1998, nr 2, s. 17-24, 25-28
Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 167) - art. 56, art. 56a
Powered by PHP-Fusion copyright (c) 2002 - 2017 by Nick Jones. Released as free software without warranties under GNU Affero GPL v3 60,880,435 unikalne wizyty
