Rady dobre i dla szkolnych specjalistów


W związku z planami rządu (projekt MAiC, aprobujące stanowisko MEN) dotyczącymi zmian w organizacji szkolnych bibliotek, organy prowadzące szkoły będą dokonywały oszczędności finansowych poprzez ograniczanie zatrudnienia lub likwidację etatów nauczycieli bibliotek szkolnych. Ten sam mechanizm został wcześniej powszechnie zastosowany wobec nauczycieli wychowawców świetlic, doprowadzając do zaniku tychże stanowisk w strukturze szkół publicznych.
Z tego względu istnieje pilna potrzeba poinformowania nauczycieli bibliotek o przysługujących im prawach.
Nauczyciele bibliotek szkolnych mają prawo do sądowego potwierdzenia, czy zmiany w zakresie ich zatrudnienia, dokonują się zgodnie z prawem i na podstawie prawdziwych przesłanek.
Zmiany w wymiarze zatrudnienia uzależnione są od rodzaju stosunku pracy, wiążącego nauczyciela ze szkołą. W przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania dokonuje się to w drodze ograniczenia zatrudnienia (art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela), zaś w przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę - w drodze wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 Kodeksu pracy). W obu przypadkach niesłychanie istotne jest ustalenie prawdziwości przyczyn zmiany wymiaru zatrudnienia. Stanowią one bowiem nieodłączną cechę legalności zmian warunków pracy.
Każde wypowiedzenie składane przez pracodawcę pracownikowi powinno zawierać uzasadnienie, w którym zostanie określona przyczyna rozwiązania stosunku pracy (art. 30 § 4 Kodeksu pracy w zw. art. 42 ust. 1 Kodeksu pracy z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela). Zasada ta dotyczy także wypowiedzeń zmieniających, do których stosuje się przepisy o wypowiedzeniu (art. 42 ust. 1 Kodeksu pracy).
Przyczyna wypowiedzenia stosunku pracy jest nieodzownym elementem instytucji wypowiedzenia stosunku pracy. To bowiem od jej prawdziwości zależy skuteczność złożonych wypowiedzeń. Brak precyzyjnego, zrozumiałego i odpowiadającego prawu wskazania pracownikowi przyczyny, stanowi konstrukcyjną wadę wypowiedzenia i prowadzi do usprawiedliwionego wniosku, że tak dokonane wypowiedzenie narusza przepisy prawa pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 2007 r., sygn. akt I PK 116/07, LEX nr 465925).
Przyczyna musi być prawdziwa, istniejąca i rzeczywista. Jeżeli przyczyna nie spełnia tych przesłanek zmiana wymiaru zatrudnienia jest nieuzasadniona. Analogicznie zmiana wymiaru zatrudnienia jest nieuzasadniona, gdy wprawdzie przyczyna istniała, ale była - ze względu na jej wagę lub charakter - niewystarczająca dla skutecznego dokonania zmiany zatrudnienia.
Zauważyć należy, że w przypadku szkół zmiany organizacyjne polegają na: częściowej likwidacji szkoły lub zmianach organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze. Zdaniem ZNP przyczyny te obejmują wszystkie rodzaje nawiązanych nauczycielskich stosunków pracy.
Jeżeli więc dyrektor szkoły, na polecenie organu prowadzącego szkołę, zmieni wymiar zatrudnienia nauczyciela biblioteki np. do 2/30, twierdząc, że wynika to z potrzeb organizacyjnych szkoły, a następnie przydzieli pracę w bibliotece w ramach "godzin karcianych" innym nauczycielom szkoły lub innym osobom (np. bezrobotnym stażystom, delegowanym z Urzędu Pracy) w wymiarze 28/30 ("zabranym" z etatu nauczyciela bibliotekarza), oznaczać to będzie, że żadna zmiana organizacyjna w szkole nie nastąpiła, a więc przyczyna zmian w wymiarze zatrudnienia jest nieprawdziwa. Tym samym sama zmiana wymiaru zatrudnienia jest nieuzasadniona.
Przyczyną uzasadniającą zmniejszenie wymiaru zatrudnienia nauczycieli nie może być chęć dokonania oszczędności finansowych. Przydzielenie pracy nauczyciela bibliotekarza innym nauczycielom, którzy w bibliotece szkolnej będą pracować za darmo, w ramach tzw. godzin karcianych, nie jest przyczyną wynikającą z organizacji pracy szkoły.
W związku z powyższym nauczyciele bibliotekarze powinni kierować pozwy do sądów pracy z żądaniem ustalenia prawdziwości przyczyny zmiany wymiaru zatrudnienia i przywrócenia poprzednich warunków zatrudnienia. Ważne jest to, że w sprawie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach nie jest istotne, czy pracownik odmówił przyjęcia zaproponowanych warunków (podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z 01 lutego 2000 r., I PKN 515/99, OSNP 2001/12/414, OSNP-wkł. 2000/15/6, M.Prawn. 2000/9/550). Nauczyciel może bowiem przyjąć proponowane (gorsze) warunki pracy, aby nie zostać bezrobotnym, ale jednocześnie prowadzić proces w celu wykazania bezzasadności lub sprzeczności z prawem wypowiedzenia zmieniającego (ograniczenia zatrudnienia). Jeśli go wygra, wróci na poprzednie warunki.

Pomoc prawną w przedmiotowej sprawie realizować będą dla nauczycieli bibliotekarzy ogniwa ZNP na terenie kraju.



Zródło: www.znp.edu.pl