Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym i rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, dla uczniów wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy wydaje się orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dotyczy to uczniów :

• Niepełnosprawnych:
• niesłyszących;
• słabo słyszących;
• niewidomych;
• słabowidzących;
• z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
• z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim;
• z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym;
• z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;
• z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
• Niedostosowanych społecznie.
• Zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

Szereg kontrowersji budziło określenie - dysfunkcje sprzężone. Interpretację tego terminu MEN w 2008 roku odpowiadając na poselską interpelację nr 4903.
[...]Ustawodawca w projekcie zmiany ustawy o systemie oświaty przyjął, że ilekroć w przepisach jest mowa o niepełnosprawnościach sprzężonych, należy przez to rozumieć występowanie u dziecka niesłyszącego lub słabo słyszącego, niewidomego lub słabo widzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym albo z autyzmem co najmniej jeszcze jednej z wymienionych niepełnosprawności.[...] O niepełnosprawności sprzężonej w rozumieniu prawa oświatowego możemy mówić wówczas, gdy u konkretnego dziecka w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego publiczna poradnia psychologiczno-pedagogiczna wskaże co najmniej dwie niepełnosprawności, z których każda wymaga specjalnej organizacji nauki i odrębnych metod pracy dydaktycznej. Taka sytuacja występuje np. przy realizowaniu procesu dydaktycznego u dziecka głuchoniewidomego czy niewidomego i upośledzonego umysłowo. Natomiast niepełnosprawność sprzężona nie występuje, gdy mamy do czynienia np. z dzieckiem z upośledzeniem umysłowym i z zaburzeniami mowy bądź z dzieckiem z niepełnosprawnością ruchową i dysleksją rozwojową, bowiem w tym przypadku specjalna organizacja nauki i odrębne metody pracy stosowane w procesie nauczania odnoszą się wyłącznie do upośledzenia umysłowego i niepełnosprawności ruchowej. Dzieci z zaburzeniami mowy i z dysleksją rozwojową nie wymagają takiej organizacji pracy i w związku z tym nie mogą otrzymać orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.[...]

Orzeczenia wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania ucznia, przy czym dla dzieci niewidomych i słabowidzących, niesłyszących i słabo słyszących oraz dla dzieci z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera - wydają je zespoły działające w poradniach wskazanych przez kuratora oświaty.
Orzeczenie jest wydawane na wniosek rodziców ucznia. Do wniosku należy dołączyć uzasadniającą go dokumentację, w szczególności wydane przez specjalistów opinie, zaświadczenia oraz wyniki obserwacji i badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich, dokumentację medyczną dotyczącą leczenia specjalistycznego oraz poprzednio wydane orzeczenia lub opinie, jeżeli takie zostały wydane.
W celu uzyskania informacji o problemach dydaktycznych i wychowawczych ucznia, zespół może zasięgnąć opinii nauczycieli jego szkoły (i zazwyczaj tak się dzieje), informując o tym wnioskodawcę.
Opinię taką pisze najczęściej wychowawca klasy i nauczyciel zgłaszający problem. Oczywiście pedagog szkolny, logopeda, terapeuta pedagogiczny, inny specjalista pracujący z dzieckiem, mogą dołączyć własne uwagi.
Opinia ze szkoły powinna zawierać:

• informację o rozpoznanych przez nauczycieli lub specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem jego indywidualnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwościach psychofizycznych, w tym mocnych stronach i uzdolnieniach;
• informację o funkcjonowaniu ucznia w szkole, w tym występujących trudnościach, a w przypadku uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym objętych kształceniem specjalnym - wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania;
• informację o:
  • działaniach podjętych przez nauczycieli lub specjalistów w celu poprawy funkcjonowania ucznia w szkole,
  • formach udzielonej mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej i okresie ich udzielania,
  • efektach podjętych działań i udzielanej pomocy,
  • wnioskach dotyczących dalszej pracy z uczniem mających na celu poprawę jego funkcjonowania.

Opinię wydaje się w terminie 7 dni od dnia otrzymania przez dyrektora prośby o jej wydanie.
Kopię opinii przekazuje się rodzicom ucznia. O wydanie opinii może również zwrócić się wnioskodawca.

W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego zespół określa:

• diagnozę funkcjonowania ucznia, z uwzględnieniem jego potencjału rozwojowego, mocnych stron i uzdolnień oraz występujących w środowisku nauczania i wychowania barier i ograniczeń utrudniających to funkcjonowanie;
• okres, w jakim zachodzi potrzeba kształcenia specjalnego;
• zalecane warunki i formy wsparcia umożliwiające realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia, w tym:
• rozwijanie jego potencjalnych możliwości i mocnych stron;
• wzmacnianie aktywności i uczestnictwa w życiu szkoły,
• wsparcie ucznia ze strony dodatkowo zatrudnionej kadry - jeśli zachodzi taka potrzeba - i zakresu tego wsparcia;
• zalecane cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji podczas zajęć edukacyjnych, zajęć rewalidacyjnych, socjoterapeutycznych i resocjalizacyjnych oraz w ramach pomocy psychologiczno - pedagogicznej udzielanej uczniowi i w zależności od potrzeb, jego rodzicom, przez szkołę oraz poradnię, wraz ze wskazaniem zalecanych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a w przypadku dzieci i uczniów niepełnosprawnych - również zalecanych rodzajów zajęć rewalidacyjnych;
• wszystkie możliwe formy kształcenia specjalnego ucznia (w szkole ogólnodostępnej, integracyjnej lub specjalnej) poczynając od najkorzystniejszej - według zespołu - dla dziecka;
• potrzebę realizacji wybranych zajęć edukacyjnych indywidualnie lub w grupie liczącej do 5 uczniów - w przypadku ucznia napotykającego na trudności w funkcjonowaniu wspólnie z oddziałem szkolnym;
• zalecane działania ukierunkowane na poprawę funkcjonowania ucznia i wzmacnianie jego uczestnictwa w szkoły oraz wspierające jego rodziców;
• w zależności od potrzeb ucznia niepełnosprawnego, niezbędny w procesie kształcenia sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych;
• zalecane sposoby oceny efektów działań podjętych przez szkołę, w celu realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu.

Wszystkie potrzebne pisma (wzory: wniosku, opinii szkolnej, zaświadczenia lekarskiego) powinny być dostępne w każdej poradni.

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres roku szkolnego albo etapu edukacyjnego.
Wnioskodawca otrzymuje orzeczenie (jeden egzemplarz) w terminie 7 dni od jego wydania.

W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego powinny zostać określone:

• warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka oraz inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
• najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia specjalnego: w szkole ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym, ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym albo w szkole zorganizowanej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub specjalnym ośrodku szkolno - wychowawczym

Na wniosek rodziców ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, starosta lub jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek zapewnić mu formę kształcenia zalecaną w orzeczeniu.

Uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego w szkole ogólnodostępnej

Uczniowie z orzeczeniem	Miejsce kształcenia, wychowania i opieki
Niepełnosprawni	Szkoły: ogólnodostępne, ogólnodostępne z oddziałami integracyjnymi, integracyjne, ogólnodostępne z oddziałami specjalnymi, specjalne, w tym szkoły specjalne przysposabiające do pracy. Młodzieżowe ośrodki wychowawcze. Młodzieżowe ośrodki socjoterapii. Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze. Specjalne ośrodki wychowawcze. Ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze. W integracji z uczniami pełnosprawnymi - najbliżej miejsca zamieszkania.
Zagrożeni niedostosowaniem społecznym	Szkoły: ogólnodostępne, ogólnodostępne z oddziałami integracyjnymi, integracyjne, ogólnodostępne z oddziałami specjalnymi, specjalne, w tym szkoły specjalne przysposabiające do pracy. Młodzieżowe ośrodki socjoterapii. Specjalne ośrodki wychowawcze. Na każdym etapie edukacyjnym.
Niedostosowani społecznie	Szkoły: ogólnodostępne, ogólnodostępne z oddziałami integracyjnymi, integracyjne, ogólnodostępne z oddziałami specjalnymi, specjalne, w tym szkoły specjalne przysposabiające do pracy. Młodzieżowe ośrodki wychowawcze. Na każdym etapie edukacyjnym.
W szkołach ogólnodostępnych nie organizuje się oddziałów specjalnych dla uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

Uczniom z orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego szkoła ma obowiązek zapewnić:

• realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego; warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów; zajęcia specjalistyczne organizowane w szkole w ramach udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
• inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne (prowadzenie tych zajęć dyrektor szkoły powierza nauczycielom lub specjalistom posiadającym kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności ucznia);
• integrację uczniów ze środowiskiem rówieśniczym, w tym z uczniami pełnosprawnymi;
• przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół, na zajęcia rewalidacyjne dla ucznia niepełnoprawnego w oddziale ogólnodostępnym i integracyjnym przeznacza się 2 dodatkowe godziny tygodniowo.
Zajęcia te powinien prowadzić nauczyciel posiadający specjalistyczne przygotowanie.

Zespoły - Indywidualny program edukacyjno - terapeutyczny

Uczniowi objętemu kształceniem specjalnym dostosowuje się program nauczania do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych.
Dostosowanie to następuje na podstawie opracowanego dla ucznia indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET) uwzględniającego zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.

Co należy określić w IPET

• zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy z uczniem;
• zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem ukierunkowane na poprawę jego funkcjonowania, w tym - w zależności od potrzeb - na komunikowanie się ucznia z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), oraz wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu szkolnym, w tym w przypadku:
  • ucznia niepełnosprawnego - działania o charakterze rewalidacyjnym,
  • ucznia niedostosowanego społecznie - działania o charakterze resocjalizacyjnym,
  • ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym - działania o charakterze socjoterapeutycznym;

  AAC (Augmentative and Alternative Communications) - komunikacja wspomagająca i alternatywna.
  Ogół metod, które są stosowane do wspierania komunikacji osób mających trudności w werbalnym porozumiewaniu się. Metody te umożliwiają takim osobom wyrażanie swoich potrzeb, preferencji, myśli, opinii, a w konsekwencji pomagają w nawiązywaniu relacji z innymi osobami. Komunikacja wspomagająca - dla dzieci, u których rozwój mowy jest zaburzony (np. z dysfazją rozwojową). W takim przypadku wprowadza się symbole (gesty i/lub znaki graficzne), które pomagają dziecku rozumieć język i coraz lepiej go używać. Znaki (najczęściej gesty) są używane równocześnie z mową, wzmacniając komunikaty słowne, ale nie zastępując ich.
  Komunikacja alternatywna - dla dzieci, które nie mogą mówić (np. z afazją motoryczną) lub nie używają mowy do komunikacji, często mając także problemy z rozumieniem mowy (osoby z autyzmem, upośledzeniem umysłowym, afazją sensoryczną). Celem oddziaływań w tym przypadku jest znalezienie takiej formy ekspresji, która stanie się dla osoby niemówiącej stałym sposobem na porozumiewanie się z otoczeniem.

• formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane;
• działania wspierające rodziców ucznia oraz - w zależności od potrzeb - zakres współdziałania z poradniami psychologiczno - pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi, innymi instytucjami oraz podmiotami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży;
• zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia, a także:
  • w przypadku ucznia klasy VII i VIII szkoły podstawowej, branżowej szkoły I stopnia, liceum ogólnokształcącego i technikum - zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego,
  • zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu realizowane w ramach pomocy psychologiczno -- pedagogicznej (zgodnie z zapisami zawartymi w rozporządzeniu w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej) ;
• zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w celu zapewnienia: realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu, warunków do nauki (w tym sprzętu specjalistycznego i odpowiednich środków dydaktycznych, zajęć specjalistycznych, integracji dziecka ze środowiskiem i przygotowaniem go do samodzielności w życiu dorosłym;
• w przypadku uczniów niepełnosprawnych - w zależności od potrzeb - rodzaj i sposób dostosowania warunków organizacji kształcenia do rodzaju niepełnosprawności ucznia, w tym w zakresie wykorzystywania technologii wspomagających to kształcenie;
• w zależności od indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego lub wynikających z wielospecjalistycznych ocen - wybrane zajęcia edukacyjne, które są realizowane indywidualnie z uczniem lub w grupie liczącej do 5 uczniów.
  Jak te dodatkowe indywidualne zajęcia mają być na terenie szkoły zorganizowane?
  Odpowiedź MEN:
  Dziecko z orzeczeniem jest pełnoprawnym uczniem danej klasy. Jeśli stwierdzono, że np. ma ono realizować indywidualnie matematykę, dyrektor szkoły musi mu zorganizować nauczanie indywidualne matematyki w tym samym czasie, kiedy jego klasa ma matematykę. Chodzi o to, aby w momencie, kiedy dziecko niepełnosprawne nie będzie musiało realizować już indywidualnie matematyki, mogło normalnie powrócić do uczenia się jej razem z klasą.

Kto opracowuje IPET	zespół, który tworzą nauczyciele i specjaliści, prowadzący zajęcia z uczniem
Kto koordynuje pracę zespołu	wychowawca oddziału do którego uczęszcza uczeń; wyznaczony przez dyrektora szkoły nauczyciel lub specjalista, prowadzący zajęcia z uczniem
Kto może dodatkowo uczestniczyć w pracach zespołu	na wniosek dyrektora szkoły: przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, asystent lub pomoc nauczyciela; na wniosek lub za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia: inne osoby, w szczególności lekarz, psycholog, pedagog, logopeda lub inny specjalista
Na jaki okres opracowuje się IPET	na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny
Jaki jest termin opracowania IPET	do 30 września roku szkolnego, w którym uczeń rozpoczyna od początku roku szkolnego realizowanie kształcenia; 30 dni od dnia złożenia orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego
Kiedy odbywają się spotkania zespołu	w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż dwa razy w roku szkolnym
Jaka jest podstawa przygotowania IPET	dokonanie przez zespół wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia; uwzględnienie diagnozy, wniosków sformułowanych na jej podstawie oraz zaleceń zawartych w orzeczeniu
Jak są prawa rodzica (pełnoletniego ucznia)	prawo uczestniczenia w: spotkaniach zespołu, opracowaniu i modyfikacji programu, dokonywaniu wielospecjalistycznych ocen; prawo do uzyskania od dyrektora szkoły pisemnego zawiadomienia (w sposób przyjęty w danej szkole) o terminie każdego spotkania zespołu i możliwości uczestniczenia w tym spotkaniu; prawo do otrzymanie kopii programu i wielospecjalistycznych ocen

Co należy uwzględnić w wielospecjalistycznej ocenie poziomu funkcjonowania ucznia:

• indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne;
• mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia;
• przyczyny niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym bariery i ograniczenia utrudniające uczniowi funkcjonowanie i uczestnictwo w życiu szkolnym;
• w przypadku ucznia realizującego wybrane zajęcia edukacyjne indywidualnie lub w grupie liczącej do 5 uczniów, zgodnie ze wskazaniem zawartym w programie - napotykane trudności w zakresie włączenia go w zajęcia realizowane wspólnie z oddziałem szkolnym, oraz efekty działań podejmowanych w celu ich przezwyciężenia;
• zakres i charakter wsparcia ze strony nauczycieli, specjalistów, asystentów lub pomocy nauczyciela (w zależności od potrzeb).

Wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia zespół dokonuje, co najmniej dwa razy w roku szkolnym. Oceniając efektywność IPET podejmuje - w miarę potrzeb - decyzję o jego modyfikacji.
Zarówno wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia jak i ewentualnej modyfikacji IPET dokonuje się - w zależności od potrzeb - we współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną, a także - za zgodą i rodziców ucznia - z innymi podmiotami.

Kształcenie specjalne - dodatkowo zatrudniani pracownicy

W szkołach ogólnodostępnych, w których kształceniem specjalnym objęci są uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na: autyzm, w tym zespół Aspergera lub niepełnosprawności sprzężone, zatrudnia się dodatkowo - z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego:

• nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych lub specjalistów lub
• pomoc nauczyciela.

W przypadku, gdy kształceniem specjalnym są objęci uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na inne niż wyżej wymienione niepełnosprawności, niedostosowanie społeczne lub zagrożenie niedostosowaniem społecznym, pracowników tych można zatrudnić za zgodą organu prowadzącego.

Nauczyciel posiadający kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej zatrudniony w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych

Wykształcenie - kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej
Zatrudnienie - Karta Nauczyciela
Zadania (są to również zadania specjalistów, których można alternatywnie zatrudnić):

• prowadzenie wspólnie z innymi nauczycielami zajęć edukacyjnych oraz wspólnie z innymi nauczycielami i specjalistami realizowanie zintegrowanych działań i zajęć określonych w IPET;
• prowadzenie wspólnie z innymi nauczycielami i specjalistami pracy wychowawczej z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym;
• uczestnictwo, w miarę potrzeb, w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez nauczycieli oraz w zintegrowanych działaniach i zajęciach, określonych w programie, realizowanych przez nauczycieli i specjalistów;
• udzielanie pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne oraz nauczycielom i specjalistom, realizującym zintegrowane działania i zajęcia w doborze form i metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym;
• prowadzenie innych zajęcia odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne.

Zajęcia edukacyjne oraz zintegrowane działania i zajęcia, określone w IPET, które nauczyciel współorganizujący kształcenie uczniów z orzeczeniem realizuje wspólnie z innymi nauczycielami lub w których uczestniczy, wyznacza dyrektor szkoły.

Pomoc nauczyciela

Wykształcenie - co najmniej podstawowe
Zatrudnienie - Kodeks Pracy
Zadania:
decyzję w sprawie realizowanych zadań podejmuje dyrektor, określając zakres współpracy z nauczycielami w związku z zapewnieniem opieki uczniom. Zakres czynności będzie uzależniony z jednej strony od potrzeb uczniów, z uwzględnieniem poziomu ich funkcjonowania wynikającego z niepełnosprawności, z drugiej od zakresu wsparcia potrzebnego nauczycielom, z uwagi na ich zaangażowanie w pracę z uczniami w klasie. Osoba na tym stanowisku powinna pracować pod kierunkiem nauczyciela, ale nie można powierzać jej zadań związanych z zastępowaniem nauczyciela.

Specjaliści i pomoc nauczyciela realizują zadania wyznaczone przez dyrektora szkoły.

Obowiązek szkolny i obowiązek nauki

W polskim systemie szkolnym nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia.
Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia.
Mówiąc najprościej jeśli uczeń ukończy szkołę podstawową zanim skończy 18 lat, to przestaje podlegać obowiązkowi szkolnemu, ale podlega obowiązkowi nauki do momentu, aż 18 lat ukończy.
Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej publicznej albo niepublicznej. Po ukończeniu szkoły podstawowej obowiązek nauki spełnia się przez:

• uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadpodstawowej;
• realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy.

Uczeń, który ukończył szkołę ponadpodstawową przed ukończeniem 18. roku życia, może również spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie do szkoły wyższej lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe.
W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego rozpoczęcie spełniania obowiązku szkolnego może być - na wniosek rodziców - odroczone nie dłużej jednak, niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 9 lat.
Uczniowie ci mogą uczyć się w szkole podstawowej, do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 20 rok życia.
Biorąc pod uwagę możliwość przedłużenia okresu nauki oraz możliwość odroczenia realizacji obowiązku szkolnego uczniom niepełnosprawnym o dwa lata dłużej w stosunku do pełnosprawnych rówieśników, wskazany wiek umożliwia uczniom niepełnosprawnym ukończenie szkoły ponadpodstawowej, bowiem dla nich kształcenie w szkole ponadpodstawowej jest prowadzone do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończy 24 rok życia.

Przedłużenie okresu nauki

Uczniom posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego można przedłużyć okres nauki:

• w szkole podstawowej:
  • o jeden rok - na I etapie edukacyjnym,
  • o dwa lata - na II etapie edukacyjnym;
• w szkole ponadpodstawowej o jeden rok.

Decyzję o przedłużeniu okresu nauki podejmuje rada pedagogiczna po uzyskaniu:

• opinii zespołu, nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem (zespół tworzący dla ucznia IPET);
• zgody rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia.

Decyzje o przedłużeniu okresu nauki podejmuje się:

• w przypadku szkoły podstawowej:
  • na I etapie edukacyjnym - nie później niż do końca roku szkolnego w klasie III,
  • na II etapie edukacyjnym - nie później niż do końca roku szkolnego w klasie VIII;
• w przypadku szkoły ponadpodstawowej - nie później niż do końca roku szkolnego w ostatnim roku nauki.

Klasyfikacja i świadectwa ucznia z wydłużonym etapem nauki.

Uczeń, któremu wydłużono cykl kształcenia, na zakończenie pierwszego roku realizacji wydłużonego cyklu nie podlega klasyfikacji rocznej. Klasyfikacja roczna jest dla niego śródroczną, gdyż nie kończy klasy wraz z rówieśnikami. Uczniowi można wydać zaświadczenie o przebiegu nauczania, gdyby np. zmieniał szkołę.
Taką informację o wynikach nauczania ucznia warto sporządzić nawet, jeśli uczeń nie zmienia szkoły - wydłużenie cyklu spowoduje, że uczeń będzie musiał zmienić klasę, a co za tym idzie prawdopodobnie będzie miał zajęcia z innymi nauczycielami.
Zaświadczenie będzie również dla tego ucznia zastępczą w stosunku do świadectwa informacją o uczęszczaniu do szkoły w danym roku szkolnym i uzyskanych wynikach.
Informację o przedłużeniu etapu edukacyjnego trzeba zaznaczyć w arkuszu ocen (na jego pierwszej stronie trzeba zamieścić adnotację o wydłużeniu etapu edukacyjnego uczniowi w danym roku szkolnym). Nie wypełnia się stron przeznaczonych na oceny roczne (gdyż klasyfikacja roczna przeprowadzana w szkole jest dla ucznia z wydłużonym cyklem klasyfikacją śródroczną, a tej nie zamieszcza się w arkuszach ocen).

Myśli o wychowaniu
Każdy światowiec zadaje się raczej z dobrze wychowanym draniem niż ze źle wychowanym świętym
Marie von Ebner-Eschenbach